تاریخچه کشتی در ایران

در دوران قاجار علاقه به این ورزش چنان زیاد شد که در دوران ناصرالدین شاه برای اولین بار شخصی به نام صاحب الدوله مامور توسعه کار ورزش شد و به زودی کشتی چنان رواج پیدا نمود که در تمام روزهای تعطیل در میادین شهر به کشتی گرفتن می پر داختند. مسابقات کشتی پهلوانی برای انتخاب پهلوان پایتخت نیز از همین ایام آغاز شد و بعدها به صورت یک سنت جاری همه ساله در آمد. برای انتخاب پهلوان پایتخت رسم بر این بود که پهلوانان را در روز مشخصی مصادف با یک روز از عید یا روز تعطیل در میدانی جمع می کردند و کشتی گرفتن و اجرای مراسم را بر پا می نمودند و سر آمد پهلوانان را به عنوان «پهلوان پایتخت» معرفی می نمودند. آقا محمد صادق بلور فروش، ابراهیم یزدی معرف به یزدی بزرگ، پهلوان اکبر خراسانی، حسین یوز باشی، سید حسن رزاز، سید اسماعیل کالسکه ساز و... از کشتی گیران و پهلوانان معروف آن زمان بودند. از زمان رضا شاه زوزخانه با فرهنگ جدید رونق بیشتری گرفت و در کنار زورخانه ها، باشگاه ها و ورزشگاه ها هم شکل گرفتند.

با تاسیس اداره تربیت بدنی و اجباری شدن  ورش در مدارس و پادگان ها  نظامی، جوانان کشتی گیر  از زوزخانه ها روی به میدان های ورزشی نهادند و با اصوال جدید و تحت تعلیم، پهلوانان و مربیان قدیم و جدید به تمرین پرداختند. مسابقات کشتی تا سال 1318  به صورت پهلوانی با رسم و رسوم خاص ایرانی ادامه داشت، اما از این سال به بعد با مطرح شدن مقررات بین الملل، تغییر و تحولاتی در شیوه کشتی گرفتن و طرز لباس پوشیدن کشتی گیران پدیدار گشت. ورزش کشتی با شرایط و خصوصیات و قوانین خاص هر ناحیه و منطقه از کشور انجام می شد و  قواعد و آداب و رسوم محلی هر منطقه در این رشته ورزشی تاٌثیر فراوانی داشته است. از مشهورترین کشتی های مناطق ایران می توان به کشتی های زیر اشاره کرد:

1- کشتی لوچو:

از ورزش های محبوب روستاهای مازندران است وچون جایزه کشتی گیران را بر نوک یک چوب در وسط میدان آویزان می کنند به آن لوچو گوینده .وجایزه قواره پارچه ، شال وترمه وگاهی گاویا گوسفند است که به همان چوب وسط میدان بسته  می شود .                            

2- کشتی با چوخه:

این کشتی در سراسر خراسان به ویژه قوچان ،فریمان واسفر این ،رواج دارد ودر فضای آزاد به اجرا در میآید.

3- کشتی گیله مردی:

این کشتی چند صد سال است که در استان گیلان رواج دارد . در این کشتی هر جای بدن حریف با زمین تماس پیدا کند شکست خورده است.در این  کشتی ،علاوه بر کشتی گرفتن ،ضربات بامشت نیز وجود دارد وکشتی گیران گیله مرد تنها یک شلوار تنگ استفاده می کنند و جایزه آن گاو، گوسفند ،پارچه و... است وبعد از افتادن حریف برنده به طرف تماشاچیان میرود وباپریدن به بالا از تماشاچیان طلب پاداش می کند.                                                                                                 

4- کشتی زوان پاتوله درکردستان

5- کشتی لری در لرستان6-کشتی جنگ (یازوان )در منطقه الیگودرز

7- کشتی بغل به بغل درقزوین

8- کشتی آشیرما در آذربایجان شرقی

9- کشتی گرس در مناطق ترکمن نشین

10- کشتی عربی در میان ایلات وعشایر خوزستان

11- کشتی کمربندی در اصفهان

12- کشتی لشکر کشی در یزد

13- کشتی کج گردان در سیستان وبلوچستان به ویژه در روستاهای شهرستان زابل

14- کشتی دسته بغل در استان فارس یه ویژه متطقه ارسنجان

همگی این کشتی های محلی زمینه ساز این ورزش لست که در زندگی وسنت های ما ایرانیان به قدری ریشه دوانیده که به یک ورزش ملی شده است .در سال 1317 حمید محمود پور که دارای تحصیلات عالی تربیت بدنی از دانشگاه ترکیه بود به تعلیم کشتی در ایران پرداخت .

اولین تشک کشتی از جنس اسفنج رادر دانش سرای تربیت بدنی واقع در دروازه دولت تهران پهن نمود وفنون کشتی آزاد و فرنگی را آموزش داد. در زمان های گذشته تشک کشتی وجود نداشته وبه جز گود زورخانه ،کشتی روی زمین وخاک نرمی که روی آن می پاشیدند انجام می گرفت. محمودپور قبل از این که از تشک کشتی استفاده کند در ورزشگاه امجدیه روی چاله پرش ارتفاع برزنت میا ندااخت وفنون کشتی  کلاسیک را آموزش میداد.در سال 1318 اولین دوره مسابقات کشتی آزاد قهرمانی کشور در ورزشگاه امجدیه تهران برگزار شد .نخستین باشگاه کشتی ،باشگاه سلیمان خان پایین خیابان شاهپور سابق بود. اولین تیم کشتی خارجی ،ترکیه بود که در سال 1326 به ایران آمد .نخستین حضور بین المللی ایران در المپیک 1948 بود که مرحوم منصور ییسی به مقام چهارم رسید .با آشنایی بیشترکشتی گیران با فنون کشتی ،افتخارات زیادی نصیب کشتی ایران شد وبسیاری از قهرمانان ایران برسکوهای جهانی قرار گرفتند .

عبداله موحد ،غلام رضا تختی، ابراهیم جوادی، امامعلی حبیبی، منصور مهدی زاده، محمد ابراهیم سیفپور، رسول خادم و... از قهرمانان بنام جهان کشتی بودند که افتخارات فراوانی در مسابقات المپیک وجهانی برای ورزش ایران به دست آوردند.

ورزش کشتی از دوران باستانی به شکل های مختلف در اکثر کشورها، شهرها و قبایل، برای مردم آشنا وشاید ازدوران های نخستین ظهور انسان، برروی کره  زمین بوده. ودر اوقات فراغت یا در جنگل ها به طور طبیعی وغریزی اجرامی شده است. بخشی از اوقات فراغت انسان های اولیه به منظور کسب مهارت وآمادگی لازم، به کشتی گرفتن اختصاص می یاف، زیرا موقعیت و مقام مردانی که زوزمندتر از بقیه بودند بیشتر بود تا جای که اینان رییس و فرمانده بقیه می شدند. در جنگ های دوران باستان، ابتدا پهلوانان هر لشکر، برای کشتی گرفتن به میدان مبارزه می رفتند. در قصص انبیا، سخن از پهلوانی به نام «سامسون» به میان می آید که قدرت بدنی خارق العادهای داشت. می توانست با حیوانات نیرومندی مانند، شیر کشتی بگیرد وآنها را مغلوب قدرت خود سازد. کشتی نیز به انبیا و اولیا ی خدا نسبت می دهند، نقل است که هنر کشتی گرفتن از اولاد یعقوب پیغمبر (ع) بوده و حضرت یعقوب (ع) این علم را می دانسته و به فرزندان خود، به منظور گرفتن و دفع دشمن آموخته است. گفته اند که حضرت آدم 440 هنر می دانسته، از جمله این هنرها، هنر کشتی گرفتن بوده است و در روایات آمده که حضرت حمزه سید الشهدا که با کافران جنگ می کرد، اکثر دشمنان را با کشتی بر زمین می زد.